Hoe is zeilschool Pean in Friesland ontstaan?
16 december 20182018 was een bijzonder jaar: Pean bestaat 50 jaar
De broers Ids en Jan Hemminga besloten in 1968 om een aantal zestienkwadraten aan te schaffen en in die zomer met de eerste zeillessen te starten. Een keuze waar de afgelopen 50 jaar heel veel mensen plezier van hebben gehad, want Pean is in die halve eeuw uitgegroeid tot één van de grootste zeilinstituten van Nederland. Een samenvatting van het interview met Ids en Tine Hemminga over de eerste 43 jaar van Pean.
Het begin
De familie Hemminga vestigde zich midden jaren 50 al op de locatie die we inmiddels zo goed kennen. Ids zelf was toen pas 5 jaar oud, maar kreeg in de waterrijke omgeving van Pean de smaak al vroeg te pakken. Dat begon overigens niet met zeilen, maar met roeien. Vooral het overzetten van passanten was een dankbare klus, al begon dat gaandeweg iets teveel op huiswerk te lijken, vertelt Ids. Ondertussen groeide de interesse voor zeilen…
Doe-het-zelf zeilbootje
in 1968 schaften Ids en zijn broer Jan de eerste boten van de Pean-vloot aan: vijf polyester zestienkwadraten. De lessen in het eerste seizoen bleken succesvol genoeg om er het volgende jaar direct vijf bij te bestellen. Maar voordat we het bruggetje naar het geboortejaar van de zeilschool maken, voert het gesprek ons voorbij het allereerste zeilbootje van Ids.
Ids maakte voor zijn roeibootje een mast en een spriet van materiaal op de boerderij, schuurde en lakte alles zelf, terwijl de buurvrouw van juten zakken zeilen fabriceerde. Leuk detail: de zwaardjes die destijds op dat eerste bootje waren bevestigd, werden in latere jaren door Tine gebruikt bij het opmaken van de grotere buffetten! ‘Het zeilen zelf was een wisselend succes’, vertelt Ids. Gaandeweg kreeg hij dat proefondervindelijk en door heel praktisch afkijken van andere boten, onder de knie. In die aanpak zou in latere jaren nog heel wat ontwikkeling volgen.
Zeilschool Friesland
Een belangrijke pijler in het ontstaan van de zeilschool is het feit dat de boerderij van de familie Hemminga zich al vroeg niet louter op het vee alleen richtte. Kamers en onderdak verhuren was al gebruikelijk bij het bedrijf, dat zo een tweede tak van inkomsten genoot.
Het maakte dat ook Zeilschool Friesland aanklopte om een aantal jaren de ruimtes van de kampeerboerderij te huren. Ids ging op een keer met een instructeur mee op dagtocht naar Eernewoude, wat bij hem heel wat ‘zeilknikkers’ op hun plek deed vallen. Daarna ging hij ook zelf met mensen zeilen. ‘Lesgeven was in die tijd wel wat anders overigens’, vertelt Ids. ‘Ik heb medelijden met de cursisten van toen…’
De zomer van ‘68
Dat de locatie een unieke plek opleverde voor een zeilschool met potentie was al wel duidelijk, maar die potentie moesten de broers Ids en Jan nog wel zelf waarmaken. Hoe zij dat beter aan konden pakken dan Zeilschool Friesland moesten ze nog ontdekken, maar: ‘We wisten in ieder geval hoe het niét moest.’
De late jaren ’60 werden een periode vol nieuwe mogelijkheden. Zeilkampen werden langzaam een begrip en op de plek waar in de winter nog de koeien stonden, midden op het boerenbedrijf, werden de gebouwen van Pean in de zomer steeds meer het toneel van de zeilcursist. Het zette Ids in 1972 voor een belangrijke keuze: verdergaan met de carrière als student in Groningen, of kijken waar we met Pean écht heen kunnen… Een keuze die goed is uitgepakt.
Diezelfde periode kende een heuse wildgroei aan zeilscholen om de groeiende populariteit aan te kunnen. Het leidde tot de oprichting van de PFZB, de Provinciale Friese Zeilscholenbond, die een doorslaggevende rol zou spelen in het verhogen van het niveau van de Friese zeilscholen. De bond deed dat door het opstellen van minimumeisen en een commissie die dat op alle locaties controleerde. Om vervolgens vast te stellen dat zo’n driekwart ervan niet voldoende was. Ook Pean behoorde tot de groep die tekortschoot, hetgeen – na wat slikken – de deur opende om het roer om te gooien.
Leren lesgeven
‘We werden in principe gedwongen terug naar af te gaan en serieus te kijken naar de volgende stap. Daar hoorde een aantal vragen bij. Wat weten we van onze instructeurs? Hoe ze lesgeven, hoe ze varen?’ Het was het startpunt om het anders aan te gaan pakken en de basis voor Pean zoals we het nu kennen.
In de jaren die volgden werd het zeilen én het lesgeven in zeilen verder ontwikkeld. Er werd een eigen manier van opleiden en begeleiden ontwikkeld, waarbij goed ingeschat kon worden waar iedereen zich in zijn of haar ontwikkeling bevond. Pean slaagde er daardoor in om iedereen door te laten groeien. ‘Observeren is daarbij een belangrijke vaardigheid en die heb ik goed kunnen ontwikkelen’, weet Ids. Rienk de Jonge, de huidige zeilschoolcoördinator bij Pean, grapt: ‘Dat is nog steeds zo. Als Ids vanuit zijn achtertuin een zeilbootje van Pean spot dat een verkeerde manoeuvre maakt, gaat bij ons de telefoon!’
Groei
Binnen het bedrijf staat doorontwikkeling hoog in het vaandel. In 1980 is ook Tine op Pean komen wonen. Ze startte, zonder veel ervaring in de keuken, met het maken van desserts, maar wist in die rol door te groeien naar een hoger niveau. Je hoeft maar een willekeurige cursist of klantengroep die het eten door Pean liet verzorgen te bevragen om te weten welke faam die keuken inmiddels heeft. Blijven groeien in je vaardigheden is een belangrijke kernwaarde bij Pean.
Enthousiasme en betrokkenheid
Ieder bedrijf staat voor de nodige uitdagingen. Bij een zeilschool is dat vooral: hoe houd je de interesse en het enthousiasme van een groep instructeurs? Bij beginnende instructeurs is dat niet zo moeilijk. Niets is namelijk te vergelijken met de beleving van je eerste jaar als instructeur/trice. Weg bij moeder. Eigen verantwoordelijkheden. Een fantastische nieuwe ervaring. Natuurlijk, de volgende jaren kunnen ook fantastisch zijn, maar dat gaat niet automatisch. Want het wordt allemaal heel erg anders. De intense beleving van dat eerste jaar en bijgevolg de verwachtingen bij het tweede jaar, daar is aan het begin van een nieuw seizoen veel aandacht voor bij de staf.
Een mooi voorbeeld van betrokkenheid van de instructeurs bij de cursisten is de ontvangst bij de start van een zeilkamp. Pean heeft dat goed voor elkaar. De autodeuren zijn nog niet open of de cursisten worden al volop door hun instructeurs in van alles en nog wat betrokken, van spelletjes tot het programma voor de komende week. Een betrokkenheid die ook consequent hoog wordt gewaardeerd in de evaluaties.
Met de tijd mee
In de jaren dat de zeilschool de hoofdtak van Pean werd, in de nadagen van de economische recessie van die tijd, volgde er een noodzakelijke maar serieuze alles-of-niets investering. De oude Berch moest worden vervangen door nieuwbouw. Dat gaf de mogelijkheid om verschillende leeftijdsgroepen naast elkaar te gaan draaien, terwijl het programma tóch helemaal gericht kon blijven op elke afzonderlijke leeftijdscategorie. Ook dat is één van de pijlers van Pean.
Het opende daarnaast de mogelijkheid om in te spelen op veranderingen in de markt. Eind jaren ’80 was er bijvoorbeeld een opkomende vraag naar optimistkampen in de leeftijdscategorie 8-12 jaar. Dat is inhoudelijk heel goed aangepakt door instructeurs extra te trainen en bij te scholen in de omgang met jonge kinderen. Toen in midden jaren ’90 de eerste tekenen van de vraag naar zwaardbootcursussen zich aandiende, hadden we de know-how in huis om Pico-cursussen aan te bieden. Ook dat werd een succes, wat later weer kon worden uitgebouwd met diverse tweemanszwaardboten voor verschillende leeftijdscategorieën. Begin van deze eeuw werd de vloot opnieuw uitgebreid, met de prachtige tweemans jeugdkielboot Learling. Vanaf dat moment kon de slogan ‘Kies de cursus die bij je past’ worden gevoerd.
De volgende 50 jaar
In de loop der jaren is Pean stevig uitgegroeid tot een veelzijdig recreatiebedrijf. Tine en Ids vonden het 43 jaar na die eerste zomer tijd om de zeilschool uit handen te geven. Christophe Meijer en Natasja van den Bos namen in 2011 het roer over, inhoudelijk voortbordurend op het fundament dat Ids gebouwd heeft. Christophe: ‘Pean is een vertrouwd adres. We houden de opzet van de zeilkampen daarom gewoon hetzelfde. Die heeft zich wel bewezen. Leren zeilen is gewoon prachtig!’
In dit jubileumjaar waren er maar liefst 90 instructeurs actief. Een prachtige basis voor de komende 50 jaar!
